"Επιστροφή στη Ρενς" του Ντιντιε Εριμπον

Το βιβλίο "Επιστροφή στη Ρενς" του Ντιντιε Εριμπον είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο με περίτεχνη δομή γραμμένο, με πρωτοπρόσωπη αφήγηση, που συνδυάζει με επιτυχία αυτοβιογραφία, κοινωνιολογία και πολιτική ανάλυση μαζί. Δεν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ούτε σαν ένα κανονικό μυθιστόρημα ούτε καθαρά σαν δοκίμιο, είναι κάτι μεταξύ των δύο με τάση να κλείνει περισσότερο προς δοκίμιο, κυρίως όμως πρόκειται για μια περίτεχνα γραμμένη αυτοβιογραφία της ζωής του συγγραφέα, όπου μεταξύ των κοινωνιολογικών, πολιτικών και άλλων περιστατικών, περιγράφει φευ! και τον τρόπο που γράφτηκε αυτό το ίδιο αυτό το βιβλίο.

Τα βασικά σημεία του βιβλίου είναι τα εξής:

1) Οι γονείς του και η παιδική ηλικία

Ξεκινάει με το γενεαλογικό του δέντρο, με την περιγραφή του πώς και σε ποια περιοχή βρισκότανε, που μεγάλωσε, τα προβλήματα που είχε με τους γονείς του και ιδιαίτερα με τον πατέρα του, με τον οποίον είχε τα περισσότερα προβλήματα κυρίως λόγο της εμφανιζόμενης ομοφυλοφιλίας του και όχι μόνο. Αυτό είναι το κύριο θέμα με το οποίο ασχολείται αναλυτικά στα πλαίσια της προσωπικής του ιστορίας.

2) Ο κοινωνικός περίγυρος και τα προβλήματα της ομοφοβίας

Το 2ο θέμα που καταπιάνεται στο βιβλίο είναι το κοινωνικό, ο κοινωνικός περίγυρος στον οποίον μεγάλωσε και αυτός και οι γονείς του, τα οικονομικά προβλήματα που υπήρχαν στην οικογένεια οι διενέξεις οι ενδοοικογενειακές οι οποίες είχαν ως αφετηρία  κυρίως την κακή και συχνά βίαιη συμπεριφορά του πατέρα του.

3) Οι πολιτικές πεποιθήσεις των γονιών του, πως από ψήφο στο ΚΚΓ ψηφίσαμε αργότερα Λεπέν

Εδώ καταπιάνεται με μεγάλη ειλικρίνεια και ένταση με τις πολιτικές και κοινωνικές επιλογές των γονιών του και γενικά της γαλλικής κοινωνίας στον εργατικό περίγυρο της πόλης και προσπαθεί να καταδείξει πώς και γιατί έγινε η μεταστροφή και των γονιών του, κυρίως του πατέρα του, από εργάτης που πίστευε και ψήφιζε το ΚΚΓ, συν το χρόνο και με τα διάφορα προβλήματα που προέκυψαν να γίνει η μεταστροφή και να φτάσει να ψηφίζει το ακροδεξιό κόμμα της Λεπέν!. Προσπάθησε αυτό να το καταδείξει και να το επεξηγήσει με διάφορα παραδείγματα και επιχειρήματα κοινωνιολογικά και πολιτικά: αυτό το κομμάτι του βιβλίου είναι αλήθεια μοναδικό και πολύ χρήσιμο για όλους.

4) Η φυγή στο Παρίσι για μια νέα αρχή και για σπουδές

Τέλος, στο υπόλοιπο κομμάτι του βιβλίου του, μπορώ να πω το υπόλοιπο μισό κομμάτι του βιβλίου, αναφέρεται στις προσωπικές του περιπέτειες που λίγο πολύ έχουν σχέση με τα προβλήματα που προέκυψαν λόγω της κοινωνικής απαξίωσης της γαλλικής κοινωνίας εξαιτίας της στάσης που είχε απέναντι στον ομοφυλοφιλία του συγγραφέα και πώς αυτός κατάφερε με την αλλαγή της πόλης από τη Ρενς να πάει στο Παρίσι να συνεχίσει τις σπουδές του εκεί και να μπορέσει έτσι απελευθερωμένος από τα γρανάζια της μικρής πόλης να ξεφύγει και να αναδειχτεί σαν ένας λόγιος καθηγητής στο τέλος.

(στο τέλος επισυνάπτω συνέντευξη του συγγραφέα όταν ήρθε Ελλάδα)

Μελέτη-Παρουσίαση του βιβλίου και του συγγραφέα με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης και το free NotebookLM (πηγή όλων βιβλιονετ)

Διαδικασία που ακολούθησα

Όταν τελειώνω με την ανάγνωση ενός ενδιαφέροντος βιβλίου, γράφω συνήθως ένα πρόχειρο μονοσέλιδο με σκέψεις, παρατηρήσεις και κάποια στοιχειώδη βιβλιοκριτική. Μετά ψάχνω τον συγγραφέα και το βιβλίο στη βιβλιονετ (vivlionet.gr). Τέλος πάω στις βιβλιοκριτικές και τις διαβάζω, αν είναι δυνατόν, όλες. Αν το βιβλίο μου άρεσε πολύ κάνω κάτι παραπάνω, ήδη δοκιμασμένο και πολύ ενδιαφέρον: 

• κατεβάζω όλες τις βιβλιοκριτικές απο τη βιβλιονετ σε PDF
• τρέχω το πρόγραμμα NotebookLM κάνω ένα νέο σημμειωματάριο, στο οποίο
• φορτώνω την δική μου και όλες τις βιβλιοκριτικές που κατέβασα πριν σε PDF και δίνω το παρακάτω prompt

Ερώτημα PROMPT:

Είσαι ο βοηθός μου Λογοτεχνικός κριτικός: με βάση τα παραπάνω αρχεία γράψε μου μια αναλυτική παρουσίαση για το βιβλίο «Επιστροφή στη Ρενς» του Ντιντιε Εριμπον.

Τα παρακάτω 4 κεφάλαια παρήχθησαν αυτόματα από το NotebookLM

1) Επιστροφή στη Ρενς: Κοινωνική Ανάλυση και Αυτοθεωρία

Εδώ είναι μια λεπτομερής περίληψη των κύριων θεμάτων, ιδεών και γεγονότων από τις πηγές που παρείχατε, με έμφαση στην ανάλυση του έργου του Ντιντιέ Εριμπόν, "Επιστροφή στη Ρενς", και τη σύνδεσή του με κοινωνικοπολιτικά ζητήματα.

Θέματα και Ιδέες Κλειδιά:

• Αυτοβιογραφία και Κοινωνική Θεωρία: Το έργο του Εριμπόν συνδυάζει την προσωπική αφήγηση με την κοινωνική ανάλυση. Δεν πρόκειται απλώς για μια ατομική ιστορία, αλλά για μια κριτική επανεξέταση εννοιών όπως η τάξη, η πολιτική, η εκπαίδευση, το φύλο και η σεξουαλικότητα μέσα από το πρίσμα της προσωπικής του εμπειρίας. Όπως αναφέρεται, "Ο Εριμπόν ξεδιπλώνει τον φιλοσοφικό του κόσμο και προσφέρει στον αναγνώστη το πανόραμα της σκέψης του μέσα από την ιδιαιτερότητά του"

• Ταξική Προέλευση και Κοινωνική Άνοδος: Ο Εριμπόν περιγράφει την προσπάθειά του να ξεφύγει από το προκαθορισμένο μέλλον μιας εργατικής οικογένειας, την αμηχανία και τη ντροπή που ένιωθε για τις ταξικές του καταβολές, και την τελική συνειδητοποίηση ότι η αποδοχή του παρελθόντος του είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωσή του. "Πίστευα πως επέλεγα εγώ, ενώ στην πραγματικότητα μ’ επέλεγε – ή μάλλον μ’ αιχμαλώτιζε – το μέλλον που με περίμενε."

• Ομοφυλοφιλία και Κοινωνική Αποδοχή: Η εμπειρία του Εριμπόν ως ομοφυλόφιλου σε ένα συντηρητικό περιβάλλον, η καταπίεση της σεξουαλικής του ταυτότητας και η αναζήτηση αποδοχής διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αφήγησή του. Αναφέρεται ότι ο Εριμπόν βιώνει "την ομοφυλοφιλία του και τον φιλοσοφικό του σύμπαν ως ασθένεια, ως ένα είδος μιάσματος από το οποίο έπρεπε να απαλλαγεί."

• Πολιτική Μετατόπιση της Εργατικής Τάξης: Ένα κεντρικό θέμα είναι η μετατόπιση της εργατικής τάξης προς την ακροδεξιά, η εγκατάλειψη της αριστεράς από τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους της και η άνοδος του εθνικισμού και του ρατσισμού. Σημειώνεται ότι "το λαϊκό, εξορισμένο από κάθε σοβαροφανή αναφορά ακόμα και μεγάλου μέρους της Αριστεράς, συρρικνωμένο στο σκιάχτρο του λαϊκισμού, απορροφάται από το εθνολαϊκό του μεταφασισμού."

• Ευθύνη της Αριστεράς: Ο Εριμπόν διερευνά την ευθύνη της αριστεράς για την απομάκρυνση από τις λαϊκές τάξεις, την υιοθέτηση νεοφιλελεύθερων πολιτικών και την αποτυχία της να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις ανησυχίες των εργαζομένων. Όπως τονίζεται, "δεν θα φτάσεις ούτε μέχρι το λύκειο", του έλεγε ο καθηγητής του στο γυμνάσιο."

• Σημασία των Κοινωνικών Κινημάτων: Οι πηγές υπογραμμίζουν τη σημασία των κοινωνικών κινημάτων (εργατικών, φεμινιστικών, ΛΟΑΤΚΙ+, περιβαλλοντικών) ως χώρων αντίστασης και αλλαγής, και την ανάγκη η αριστερά να στηρίξει και να συνεργαστεί με αυτά τα κινήματα.

"Επιστροφή στη Ρενς" ως Έργο Αυτοθεωρίας:

• Το έργο εντάσσεται στην κατηγορία της "αυτοθεωρίας", όπου η προσωπική αφήγηση χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την κριτική ανάλυση κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων. Σύμφωνα με τις πηγές, "Στο πλαίσιο της αυτοθεωρίας, αναθεωρούνται συμβατικές ταξινομήσεις και πειθαρχικές οριοθετήσεις των «ειδών» λόγου -κυρίως ανάμεσα στην κριτική θεωρία και την αυτοβιογραφία- ενώ κλονίζονται κυρίαρχες αντιλήψεις για το τι σημαίνει να «κάνουμε θεωρία»."

• Η "αυτοθεωρία" αναδιατυπώνει τον "εαυτό" ως κριτική στον "μεθοδολογικό ναρκισσισμό" της αυθεντικής αυτογνωσίας.

Σχέση με Άλλους Διανοούμενους και Έργα:

• Ο Εριμπόν συνδέεται με διανοούμενους όπως ο Μπουρντιέ, ο Φουκώ, ο Μπάλντουιν, ο Ουάιντμαν, η Σιμόν ντε Μποβουάρ, και με έργα όπως το "Να Τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ" του Εντουάρ Λουί.

• Επισημαίνεται η επιρροή της Σιμόν ντε Μποβουάρ και του έργου της "Τα Γηρατειά" στην ανάλυση του Εριμπόν για τη ζωή, τα γηρατειά και τον θάνατο μιας γυναίκας του λαού.

"Η Ζωή, τα Γηρατειά και ο Θάνατος μιας Γυναίκας του Λαού":

• Το νέο έργο του Εριμπόν εστιάζει στη μορφή της νεκρής μητέρας του, αναλύοντας τη ζωή της, τις πεποιθήσεις της, τις αγωνίες της και τη δυστυχία της, συνδέοντας την προσωπική της ιστορία με ευρύτερα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.

• Ο συγγραφέας εξετάζει τις άθλιες συνθήκες στις δημόσιες Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων στη Γαλλία και την ευθύνη της νεοφιλελεύθερης πολιτικής για την υποχρηματοδότηση και την ελλιπή στελέχωση αυτών των μονάδων.

Κριτικές Προσεγγίσεις:

• Ορισμένοι κριτικοί επισημαίνουν την ανάγκη να αναγνωριστεί η πολυπλοκότητα της εργατικής τάξης και να αποφευχθούν απλουστευτικοί ορισμοί που αγνοούν άλλες μορφές κυριαρχίας και αντίστασης (φύλο, σεξουαλικότητα, φυλή, εθνότητα).

• Υπάρχει κριτική για την τάση να αποσιωπάται η σημασία των κοινωνικών τάξεων και να υποτιμάται η ταξική πάλη, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει στην ενίσχυση της δεξιάς και της ακροδεξιάς.

Συνολικά, οι πηγές παρουσιάζουν το έργο του Ντιντιέ Εριμπόν ως μια σημαντική συμβολή στην κοινωνική και πολιτική θεωρία, προσφέροντας μια βαθιά και στοχαστική ανάλυση των ταξικών ανισοτήτων, της σεξουαλικής ταυτότητας και της πολιτικής μετατόπισης της εργατικής τάξης.

2) Didier Eribon: Βίος, Έργα και Κοινωνική Κριτική

Εδώ είναι η χρονολογική σειρά των γεγονότων, ακολουθούμενη από το καστ χαρακτήρων με βιογραφίες, όπως προκύπτουν από τα παρεχόμενα κείμενα:

Χρονολόγιο Κύριων Γεγονότων

•

Παιδική Ηλικία και Νεότητα του Ντιντιέ Εριμπόν στη Ρενς:

◦

Μεγαλώνει σε εργατική οικογένεια, αντιμετωπίζοντας φτώχεια, ομοφοβία και ρατσισμό.

◦

Απόκρυψη της ομοφυλοφιλίας του λόγω του συντηρητικού και ετεροκανονικού περιβάλλοντος.

◦

Διαρκής πάλη να αποφύγει το προδιαγεγραμμένο μέλλον εγκατάλειψης του σχολείου και εργασίας σε εργοστάσιο.

◦

Αναζήτηση διαφυγής από το κοινωνικό περιβάλλον της παιδικής του ηλικίας και της ταξικής του καταγωγής.

•

Απομάκρυνση από την Οικογένεια και Μετακόμιση στο Παρίσι:

◦

Απόφαση να φύγει από την Ρενς για να ζήσει μια διανοητική και σεξουαλική ζωή μακριά από τις κοινωνικές προσδοκίες.

◦

Ασχολείται με την φιλοσοφία και την κοινωνιολογία, αποκτώντας αυτοπεποίθηση.

◦

Ανάπτυξη ακαδημαϊκής καριέρας και ένταξη στους διανοητικούς κύκλους του Παρισιού.

◦

Απόκρυψη της ταξικής του καταγωγής και αίσθηση ντροπής για αυτήν.

◦

Εμπειρίες διακρίσεων λόγω της ομοφυλοφιλίας του στην ακαδημαϊκή κοινότητα και εντός της Αριστεράς.

•

Θάνατος του Πατέρα και Επιστροφή στη Ρενς (2009):

◦

Επιστροφή στην γενέτειρα πόλη μετά από δεκαετίες απουσίας, λόγω του θανάτου του πατέρα του.

◦

Ανάκληση της ταραγμένης σχέσης με τους γονείς και του κλίματος συζυγικού πολέμου στο οποίο μεγάλωσε.

◦

Επανεξέταση των οικογενειακών και κοινωνικών δεσμών, και της αλλαγής των πολιτικών πεποιθήσεων της οικογένειας προς την Ακροδεξιά.

•

Συγγραφή του "Επιστροφή στη Ρενς" και Αναγνώριση:

◦

Δημιουργία ενός υβριδικού κειμένου, συνδυάζοντας αυτοβιογραφία, κοινωνιολογία και πολιτική ανάλυση.

◦

Εξέταση της ταξικής καταγωγής, της ομοφυλοφιλίας, και της σχέσης μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και της πολιτικής.

◦

Προσπάθεια κατανόησης της στροφής των λαϊκών τάξεων προς την Ακροδεξιά και της ευθύνης της Αριστεράς.

◦

Σημαντική επιρροή του βιβλίου σε διάφορες χώρες και κύκλους της διανόησης.

•

Θάνατος της Μητέρας και Συγγραφή "Η ζωή, τα γηρατειά και ο θάνατος μιας γυναίκας του λαού" (2023):

◦

Εμπειρίες από την εισαγωγή της μητέρας σε γηροκομείο και τον γρήγορο θάνατό της.

◦

Καταγραφή της κατάστασης των δημόσιων μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων και των προβλημάτων υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης.

◦

Διερεύνηση της σημασίας της εμπειρίας των ηλικιωμένων που έχουν χάσει την φυσική τους αυτονομία.

◦

Χρήση λογοτεχνικών και θεωρητικών αναφορών, ιδιαίτερα από τη Σιμόν ντε Μποβουάρ και τα "Γηρατειά".

•

Επακόλουθα Γεγονότα:

◦

Ο Εριμπόν συνεχίζει να αναλύει τα κοινωνικά και πολιτικά θέματα, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη για μια συμπεριληπτική και προοδευτική Αριστερά.

◦

Εκτεταμένη περιοδεία σε ολόκληρη την Ευρώπη

◦

Επισημαίνει τη σημασία της φιλίας και της πολιτικής της φιλίας ως κινητήρια δύναμη των διαθεματικών κινημάτων και ιδεών

Καστ Χαρακτήρων

•

Ντιντιέ Εριμπόν:

◦

Γάλλος φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και συγγραφέας.

◦

Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αμιάν.

◦

Γεννήθηκε σε εργατική οικογένεια στη Ρενς και βίωσε φτώχεια, ομοφοβία και ρατσισμό.

◦

Έφυγε από τη Ρενς για να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα και να ζήσει ελεύθερα την ομοφυλοφιλία του.

◦

Έγραψε τα βιβλία "Επιστροφή στη Ρενς" και "Η ζωή, τα γηρατειά και ο θάνατος μιας γυναίκας του λαού", αναλύοντας τις ταξικές και κοινωνικές ανισότητες, την ομοφοβία, και την στροφή των λαϊκών τάξεων προς την Ακροδεξιά.

•

Πατέρας του Ντιντιέ Εριμπόν:

◦

Εργάτης, αρχικά υποστηρικτής του Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά αργότερα ψηφοφόρος της Ακροδεξιάς.

◦

Είχε δύσκολη και βίαιη συμπεριφορά, ιδιαίτερα απέναντι στον Ντιντιέ λόγω της ομοφυλοφιλίας του.

◦

Ο θάνατός του οδήγησε τον Ντιντιέ να επιστρέψει στη Ρενς και να αναλογιστεί την οικογενειακή και κοινωνική του ιστορία.

•

Μητέρα του Ντιντιέ Εριμπόν:

◦

Μεγάλωσε σε δύσκολες συνθήκες και εργάστηκε ως υπηρέτρια, καθαρίστρια και εργάτρια σε εργοστάσιο.

◦

Παντρεύτηκε στα είκοσι και έζησε πενήντα πέντε χρόνια με έναν άντρα που δεν αγαπούσε.

◦

Υποστήριξε τον Ντιντιέ στις σπουδές του, αλλά αργότερα ψήφισε επίσης την Ακροδεξιά.

◦

Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έζησε σε γηροκομείο.

•

Γιάννης Στεφάνου:

◦

Μεταφραστής του βιβλίου "Επιστροφή στη Ρενς" στα ελληνικά.

•

Εντουάρ Λουί:

◦

Γάλλος συγγραφέας, γνωστός για το βιβλίο του "Να Τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ".

◦

Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στον Εριμπόν, και ανοίγει με μια δήλωση ταυτόχρονα πολιτική και προσωπική

◦

Το έργο του εξερευνά θέματα φτώχειας, ομοφοβίας, και ταξικής καταπίεσης.

•

Μισέλ Φουκώ:

◦

Γάλλος φιλόσοφος και ιστορικός.

◦

Ο Εριμπόν έγραψε την βιογραφία του.

◦

Είχε σημαντική επιρροή στον Ντιντιέ Εριμπόν.

•

Πιέρ Μπουρντιέ:

◦

Γάλλος κοινωνιολόγος και ανθρωπολόγος.

◦

Είχε σημαντική επιρροή στον Ντιντιέ Εριμπόν, ιδιαίτερα στην κατανόηση των κοινωνικών τάξεων και της ταξικής ανισότητας.

•

Σιμόν ντε Μποβουάρ:

◦

Γαλλίδα συγγραφέας, φιλόσοφος και φεμινίστρια.

◦

Σημαντική αναφορά στο έργο της "Τα Γηρατειά" για τον Εριμπόν.

•

Όσκαρ Ουάιλντ:

◦

Παράδειγμα και το πρότυπο που παρά τις ιδιαίτερες σεξουαλικές προτιμήσεις και τον χλευασμό που υπέστη σήμερα είναι στο πάνθεον της υψηλής αισθητικής και του δανδισμού

•

Τζον Μάξγουελ Κουτσί:

◦

Νοτιοαφρικανός συγγραφέας

◦

Αναφέρεται το βιβλίο του Βίος και πολιτεία του Μάικλ Κ: Βιβλίο για την παθητική αντίσταση στη Νότια Αφρική

•

Φραντς Φανόν

◦

Αναφέρεται στην "ατμόσφαιρα αγωνίας" επικαλούμενος τον Φανόν

•

Ιβ Κοσόφσκυ Σέτζγουικ

◦

Δίνει έμπνευση στον Εριμπόν για την επανοικειοποίηση της ντροπής ως «δύναμης μεταμόρφωσης»

•

Άντζελα Ντέιβις

◦

Αναφορά στο βιβλίο της Women Race and Class [Γυναίκες, φυλή και τάξη] (1981), που ανέλυε πώς το λευκό και ταξικό προνόμιο αποδυναμώνει το φεμινιστικό κίνημα και πώς κάθε κίνημα για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την εμπειρία των φτωχών έγχρωμων γυναικών

•

Στιούαρτ Χολ

◦

Αναφορά στο έργο του στο οποίο διαπλέκονταν η αντι-αποικιακή πολιτική, η μαύρη βρετανικότητα, η πολιτισμική θεωρία και η νέα αριστερά.

•

Maggie Nelson, Paul Preciado, Christina Sharpe, Saidiya Hartman, Lauren Berlant, Sara Ahmed, Gloria Anzaldúa και Audre Lorde

◦

Συγγραφείς και θεωρητικοί στο έργο των οποίων τοποθετείται και συμμετέχει ο Εριμπόν

3) Οδηγός Μελέτης για το "Επιστροφή στη Ρενς" και Σχετικά Κείμενα

Κουίζ

Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις με 2-3 προτάσεις η καθεμία.

1. Ποιο γεγονός ώθησε τον Ντιντιέ Εριμπόν να επιστρέψει στη Ρενς και πώς αυτό επηρέασε την απόφασή του να γράψει το βιβλίο;

2. Περιγράψτε την κοινωνική και πολιτική μεταστροφή που παρατηρεί ο Εριμπόν στην οικογένειά του και στην εργατική τάξη της Γαλλίας.

3. Πώς ο Εριμπόν βίωσε την ταξική ντροπή και πώς διέφερε από τη σεξουαλική ντροπή;

4. Ποια ήταν η σημασία της φυγής του Εριμπόν στο Παρίσι και πώς τον βοήθησε να ανακαλύψει τον εαυτό του;

5. Αναφέρετε μερικούς από τους διανοούμενους που επηρέασαν τον Εριμπόν και πώς διαμόρφωσαν την σκέψη του.

6. Ποια είναι η σύνδεση μεταξύ της "αυτοθεωρίας" και της επιστροφής στη Ρενς, σύμφωνα με τα κείμενα;

7. Πώς περιγράφεται η κατάσταση των δημόσιων Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΜΦΗ) στη Γαλλία και πώς συνδέεται με το βιβλίο του Εριμπόν για τη μητέρα του;

8. Ποια είναι η θέση της Αριστεράς στη σύγχρονη κοινωνία, σύμφωνα με τον Εριμπόν, και πώς πρέπει να επαναπροσεγγίσει την εργατική τάξη;

9. Πώς ο Εριμπόν συνδέει την ταξική καταγωγή με την ομοφυλοφιλία και πώς αυτές οι δύο ταυτότητες επηρεάζουν την ακαδημαϊκή του πορεία;

10. Τι εννοεί ο Εριμπόν όταν λέει ότι "δεν θέλει την κανονικότητά τους";

Κλειδί Απαντήσεων Κουίζ

1. Ο θάνατος του πατέρα του ώθησε τον Εριμπόν να επιστρέψει στη Ρενς. Αυτό τον οδήγησε να αναλογιστεί την οικογενειακή και κοινωνική του ζωή και να επανεξετάσει έννοιες όπως η τάξη, η πολιτική, η εκπαίδευση και η σεξουαλικότητα.

2. Ο Εριμπόν παρατηρεί μια μεταστροφή από την υποστήριξη του Κομμουνιστικού Κόμματος στη ψήφο προς την ακροδεξιά, όπως το κόμμα της Λεπέν, λόγω της απογοήτευσης και της εγκατάλειψης από την Αριστερά.

3. Ο Εριμπόν αρχικά αισθανόταν αμηχανία και προσπαθούσε να κρύψει την ταξική του καταγωγή, ενώ η σεξουαλική ντροπή έγινε δύναμη μεταμόρφωσης. Συνειδητοποίησε ότι ήταν ευκολότερο να γράψει για τη σεξουαλική παρά για την κοινωνική ντροπή.

4. Η φυγή στο Παρίσι επέτρεψε στον Εριμπόν να ξεφύγει από τις κοινωνικές προσδοκίες και την ομοφοβία της εργατικής τάξης, αλλά αντιμετώπισε μια νέα "ντουλάπα" όπου έπρεπε να κρύψει την ταξική του καταγωγή.

5. Ο Μαρξ, ο Φουκώ, ο Μπουρντιέ, ο Σαρτρ και η Μποβουάρ ήταν σημαντικοί για τον Εριμπόν. Αυτοί διαμόρφωσαν την κριτική του σκέψη για την κοινωνία, την εξουσία, τις ταξικές σχέσεις και την ύπαρξη.

6. Η "αυτοθεωρία" επιτρέπει την αναθεώρηση συμβατικών ταξινομήσεων και πειθαρχικών οριοθετήσεων, ενώ το "αυτο-" αναδιατυπώνεται ως κριτική στον μεθοδολογικό ναρκισσισμό, καθιστώντας την επιστροφή στη Ρενς ένα προσωπικό και πολιτικό εγχείρημα.

7. Οι δημόσιες ΜΦΗ στη Γαλλία είναι σε άθλια κατάσταση λόγω ελλιπούς στελέχωσης και υποχρηματοδότησης, κάτι που ο Εριμπόν θεωρεί κρατική πολιτική, η οποία οδηγεί σε κακομεταχείριση των ηλικιωμένων.

8. Η Αριστερά πρέπει να επιστρέψει στα κινήματα και να αναγνωρίσει όσους δεν ανήκουν σε συγκεκριμένες τάξεις. Πρέπει να δημιουργήσει χώρους κινητοποίησης και να προσεγγίσει όσους νιώθουν εγκαταλειμμένοι.

9. Ο Εριμπόν βίωσε και την ομοφοβία και την ταξική διάκριση, που τον ανάγκασαν να κρύψει και τις δύο ταυτότητες. Αυτό επηρέασε την ακαδημαϊκή του πορεία, όπου ένιωθε ότι υποτιμούσαν το έργο του λόγω της ταυτότητάς του ως γκέι και εργατόπαιδου.

10. Ο Εριμπόν εννοεί ότι δεν επιθυμεί μια κοινωνία που διαιωνίζει τις ανισότητες και τις αδικίες του παρελθόντος, όπου οι φτωχοί ήταν φτωχοί και οι πλούσιοι πλούσιοι, και που χαρακτηρίζεται από αστυνομική βία και πενιχρές συντάξεις.

Ερωτήσεις για Δοκίμιο

1. Αναλύστε την έννοια της ταξικής ντροπής στο έργο του Εριμπόν και πώς αυτή συνδέεται με την πολιτική μεταστροφή της εργατικής τάξης προς την ακροδεξιά.

2. Εξετάστε τη σχέση μεταξύ της "αυτοθεωρίας" και της κριτικής κοινωνικής θεωρίας στο πλαίσιο του έργου του Εριμπόν.

3. Αξιολογήστε την κριτική του Εριμπόν προς την Αριστερά και τις προτάσεις του για μια νέα Αριστερά που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές προκλήσεις.

4. Παρουσιάστε και αναλύστε τις επιρροές που άσκησαν στον Εριμπόν διανοούμενοι όπως ο Φουκώ, ο Μπουρντιέ και η Σιμόν ντε Μποβουάρ και πώς αυτές διαφαίνονται στο έργο του.

5. Συγκρίνετε και αντιπαραβάλετε τις εμπειρίες του Εριμπόν με την ομοφοβία και την ταξική διάκριση και πώς αυτές οι δύο μορφές καταπίεσης αλληλοσυνδέονται στο έργο του.

Γλωσσάρι Βασικών Όρων

• Ταξική Ντροπή: Το αίσθημα αμηχανίας ή κατωτερότητας που βιώνει ένα άτομο λόγω της ταξικής του καταγωγής και της κοινωνικής του θέσης.

• Ομοφοβία: Η αποστροφή, ο φόβος ή η προκατάληψη απέναντι στην ομοφυλοφιλία ή τα ομοφυλόφιλα άτομα.

• Αυτοθεωρία (Autotheory): Ένα είδος γραφής που συνδυάζει την προσωπική αφήγηση με την κριτική θεωρία, αναλύοντας τις ατομικές εμπειρίες στο πλαίσιο ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών δομών.

• Ετεροκανονικότητα: Η πεποίθηση ότι η ετεροφυλοφιλία είναι ο φυσιολογικός ή προτιμώμενος σεξουαλικός προσανατολισμός και ότι οι ετεροφυλόφιλες σχέσεις είναι οι πιο αποδεκτές.

• Νεοφιλελευθερισμός: Μια πολιτική και οικονομική θεωρία που υποστηρίζει την ελεύθερη αγορά, την απορρύθμιση και τη μείωση του κράτους πρόνοιας.

• Μεταβιομηχανική Κοινωνία: Μια κοινωνία στην οποία ο τομέας των υπηρεσιών κυριαρχεί έναντι της βιομηχανικής παραγωγής, συχνά οδηγώντας σε οικονομική αναδιάρθρωση και κοινωνική αλλαγή.

• Πολιτική των Ταυτοτήτων: Πολιτικές στρατηγικές και θεωρίες που βασίζονται στην κοινή εμπειρία ατόμων που ανήκουν σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ., φύλο, φυλή, σεξουαλικότητα, τάξη).

• Αρσενική Κυριαρχία: Η κυριαρχία των ανδρών στην κοινωνία, που εκδηλώνεται σε διάφορους τομείς, όπως η πολιτική, η οικονομία και ο πολιτισμός.

• Κοινωνική Ανέλιξη: Η διαδικασία με την οποία ένα άτομο ή μια οικογένεια ανεβαίνει στην κοινωνική ιεραρχία, συνήθως μέσω της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής επιτυχίας ή της οικονομικής βελτίωσης.

• Κράτος Πρόνοιας: Ένα σύστημα στο οποίο το κράτος διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην προστασία και την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας των πολιτών του μέσω κοινωνικών παροχών και υπηρεσιών.

4) Η Ζωή και το Έργο του Ντιντιέ Εριμπόν

Εδώ είναι η χρονολογική σειρά των γεγονότων και το καστ των χαρακτήρων από τις πηγές που παρείχατε.

Χρονολόγιο των Κύριων Γεγονότων

• Παιδική Ηλικία και Νεανικά Χρόνια του Ντιντιέ Εριμπόν: Μεγαλώνει στη Ρενς, Γαλλία, σε μια εργατική, ομοφοβική οικογένεια με αυστηρούς κοινωνικούς κανόνες. Ζει σε ένα κλίμα ενδοοικογενειακής βίας και ταραγμένων σχέσεων με τους γονείς του, ιδιαίτερα τον πατέρα του. Υφίσταται κοινωνικό ρατσισμό από την οικογένειά του. Καταπιέζει την ομοφυλοφιλία του.

• Εφηβεία και Κοινωνική Ανέλιξη: Αγωνίζεται να ξεφύγει από την προκαθορισμένη πορεία της εργατικής τάξης, διαψεύδοντας το μέλλον για το οποίο προοριζόταν, καταφέρνοντας να συνεχίσει τις σπουδές του και να εισαχθεί στο πανεπιστήμιο, κάτι που θεωρείται κοινωνική ανέλιξη. Εμπλέκεται με τροτσκιστικές οργανώσεις, όπου βιώνει ετεροσεξισμό.

• Φυγή στο Παρίσι: Αποφασίζει να εγκαταλείψει τη Ρενς και να μετακομίσει στο Παρίσι, με την υποστήριξη των γονιών του, αναζητώντας μια ζωή μακριά από τις κοινωνικές προσδοκίες της εργατικής τάξης. Στο Παρίσι, προσπαθεί να κρύψει την ταξική του καταγωγή, νιώθοντας αμηχανία για τις ταξικές του καταβολές.

• Ακαδημαϊκή Καριέρα και Διανόηση: Σπουδάζει, συνεργάζεται και γνωρίζει σημαντικούς διανοούμενους όπως ο Φουκώ και ο Μπουρντιέ, αποκτώντας αυτοπεποίθηση και φήμη στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Γίνεται καθηγητής Κοινωνιολογίας σε πανεπιστήμια της Γαλλίας και των ΗΠΑ. Στην ακαδημαϊκή κοινότητα βιώνει κόστος λόγω της ομοφυλοφιλίας του.

• Θάνατος του Πατέρα και Επιστροφή στη Ρενς (2009): Ο θάνατος του πατέρα του τον αναγκάζει να επιστρέψει στη Ρενς μετά από δεκαετίες απουσίας, γεγονός που πυροδοτεί μια αναδρομή στο παρελθόν του, στην οικογενειακή και κοινωνική του ζωή. Η επιστροφή αυτή γίνεται ένα ταξίδι αυτογνωσίας και αναθεώρησης των κοινωνικών και πολιτικών του πεποιθήσεων.

• Συνειδητοποίηση της Ταξικής Καταγωγής: Κατανοεί ότι έχει κρύψει την κοινωνική του καταγωγή, και συνειδητοποιεί ότι η προσπάθειά του να δημιουργήσει μια συνεκτική εκδοχή του εαυτού του είναι ατελής.

• Στροφή της Εργατικής Τάξης στην Ακροδεξιά: Παρατηρεί με έκπληξη ότι η οικογένειά του, που παραδοσιακά ψήφιζε το Κομμουνιστικό Κόμμα, έχει στραφεί στην Ακροδεξιά και προσπαθεί να κατανοήσει τα αίτια αυτής της μετατόπισης. Αναρωτιέται για την ευθύνη της Αριστεράς και την εγκατάλειψη των λαϊκών τάξεων.

• Συγγραφή του «Επιστροφή στη Ρενς» (2009): Γράφει το βιβλίο «Επιστροφή στη Ρενς», ένα υβριδικό κείμενο, αυτοβιογραφικό, κοινωνιολογικό και πολιτικό, που εξετάζει τις έννοιες της τάξης, της πολιτικής, της εκπαίδευσης, του φύλου και της σεξουαλικότητας. Το βιβλίο γίνεται παγκοσμίως γνωστό και αναλύεται ως ένα έργο που συνδέει το προσωπικό με το πολιτικό.

• Θάνατος της Μητέρας (2023) και Συγγραφή Νέου Βιβλίου: Μετά τον θάνατο της μητέρας του σε γηροκομείο, αισθάνεται υποχρεωμένος να γράψει για τη ζωή, τα γηρατειά και τον θάνατό της, εστιάζοντας στην εγκατάλειψη και την κακομεταχείριση των ηλικιωμένων στις δημόσιες ΜΦΗ (Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων) λόγω της νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

• Κυκλοφορία του "Η ζωή, τα γηρατειά και ο θάνατος μιας γυναίκας του λαού" (2023): Ακολουθώντας την ίδια στρατηγική, εστιάζει με αμεροληψία και διαύγεια στη μορφή της νεκρής μητέρας του, στον δικό της βίο, στη συμπεριφορά, στις πεποιθήσεις, στις εσώτερες αγωνίες, στις ματαιώσεις της, στη δυστυχία της.

• Διαλέξεις και Εκδηλώσεις: Ο Εριμπόν συνεχίζει να δίνει διαλέξεις και να συμμετέχει σε εκδηλώσεις σχετικά με την κοινωνική τάξη, την πολιτική και τις ταυτότητες, αναλύοντας τις σύγχρονες προκλήσεις και τις ευθύνες της Αριστεράς.

Καστ Χαρακτήρων

• Ντιντιέ Εριμπόν: Ο αφηγητής και συγγραφέας, γκέι διανοούμενος και καθηγητής κοινωνιολογίας, που αναλύει την ταξική του καταγωγή, την ομοφυλοφιλία του και την πολιτική μετατόπιση της εργατικής τάξης.

• Πατέρας του Εριμπόν: Εργάτης, αρχικά ψηφοφόρος του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο οποίος αργότερα στράφηκε στην Ακροδεξιά και στο Εθνικό Μέτωπο. Η σχέση του με τον Ντιντιέ ήταν ταραγμένη λόγω της ομοφοβίας του.

• Μητέρα του Εριμπόν: Εργάτρια και καθαρίστρια, που εγκατέλειψε νωρίς το σχολείο και στήριξε τις σπουδές του Ντιντιέ. Στα τελευταία της χρόνια ψήφιζε την Ακροδεξιά. Υπέφερε από μια δυστυχισμένη ζωή, εγκαταλειμμένη και κακοποιημένη. Πέθανε σε γηροκομείο.

• Αδέλφια του Εριμπόν: Δεν κατανοούν και δεν αποδέχονται τον Ντιντιέ, αντιμετωπίζοντάς τον ως παράταιρο στην οικογένεια.

• Μπουρντιέ: Γάλλος κοινωνιολόγος, γνωστός για τις θεωρίες του για την κοινωνική τάξη και την πολιτιστική αναπαραγωγή. Ο Εριμπόν τον γνώρισε και συνεργάστηκε μαζί του.

• Φουκώ: Γάλλος φιλόσοφος και ιστορικός, σημαντικός για τις αναλύσεις του για την εξουσία και την σεξουαλικότητα. Ο Εριμπόν έγραψε τη βιογραφία του.

• Ζαν Ζενέ: Συγγραφέας και ακτιβιστής, σημαντικός για την γκέι κοινότητα.

• Σαρτρ και Μποβουάρ: Γάλλοι φιλόσοφοι και συγγραφείς, σημαντικοί για τον υπαρξισμό και τον φεμινισμό.

• Φραντς Φανόν: Διανοούμενος και ψυχίατρος από τη Μαρτινίκα, γνωστός για το έργο του για τον αποικισμό και την ψυχολογία της καταπίεσης.

• Τζέιμς Μπάλντουιν: Αμερικανός συγγραφέας και ακτιβιστής, γνωστός για τα έργα του για τη φυλή, την σεξουαλικότητα και την τάξη.

• Τζον Έντγκαρ Γουάιντμαν: Αμερικανός συγγραφέας, γνωστός για τα μυθιστορήματά του για την αφροαμερικανική εμπειρία.

• Εντουάρ Λουί: Συγγραφέας, αφιέρωσε το βιβλίο του "Να Τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ" στον Εριμπόν.

• Παναγής Παναγιωτόπουλος: Αναπληρωτής καθηγητής στο ΕΚΠΑ, ο οποίος προλόγισε την εκδήλωση με κεντρικό ομιλητή τον Εριμπόν.

• Αθηνά Αθανασίου: Καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

• Γεράσιμος Κουζέλης: Ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ.

• Σιμόν ντε Μποβουάρ: Γαλλίδα συγγραφέας και φιλόσοφος.

• 
  

«Δεν τη θέλω την κανονικότητά τους»

ΝΗΣΙΔΕΣ

13.12.20 14:37

Συνέντευξη στην Εφσυν στη Νόρα Ράλλη

Είναι πολύ δύσκολο για το παιδί ενός εργάτη να ανελιχθεί κοινωνικά. Το είπε ο Μπουρντιέ, σημαντικός Γάλλος κοινωνιολόγος. Ο ίδιος γνώρισε και τον Μπουρντιέ και τον Φουκό, καθώς και άλλους γνωστούς και επιδραστικούς διανοητές του χώρου της Κοινωνιολογίας και της Φιλοσοφίας, συνεργάστηκε μαζί τους, έγραψε γι’ αυτούς, χωρίς κατ’ ανάγκη να συμφωνεί μαζί τους σε όλα και αυτό είναι προς τιμήν του.

Ο λόγος για τον Ντιντιέ Εριμπόν. Ενα παιδί της εργατικής τάξης, που μεγάλωσε στη Ρενς, μια εργατούπολη στα βόρεια της Γαλλίας, σ’ ένα περιβάλλον όπου υπήρχε μία σκληρή ετεροκανονικότητα και ως προς το φύλο (ομοφοβία) και ως προς τη φυλή (ρατσισμός). Ο Εριμπόν καταπίεσε την ομοφυλοφιλία του ως έφηβος καθώς και τις προσωπικές του επιδιώξεις, έως που βρέθηκε, έπειτα από σπουδές και πολύ κόπο, να είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Γαλλίας.

Ενα συγκεκριμένο περιστατικό, ο θάνατος του πατέρα του, που είχε να δει για δεκαετίες, οδήγησε τον Εριμπόν να επιστρέψει στα πατρογονικά του. Εκεί άρχισε να κατανοεί πως η πορεία τού ίδιου να δημιουργήσει μία συνεκτική εκδοχή του εαυτού του είναι ατελής. «Μια ζωή προσπαθούσα να διεκδικήσω τη θέση μου στην κοινωνία, αλλά και στην πανεπιστημιακή κοινότητα ως γκέι και τελικά κατάλαβα ότι είχα κάνει τα πάντα για να κρύψω την κοινωνική μου καταγωγή» μας λέει.

Η παραδοχή αυτή τον ώθησε να γράψει το εξαιρετικό βιβλίο «Επιστροφή στη Ρενς» (Γαλλία, 2009). Πρόκειται για έναν βιογραφικό αναστοχασμό, που ωστόσο χρησιμοποιείται από τον συγγραφέα μόνο ως το νήμα που συνδέει μια βαθιά και ουσιαστική κοινωνιολογική και πολιτική ανάλυση. Τόσο καλά δε είναι μπολιασμένα όλα τούτα, που δεν είναι τυχαίο πως εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ταυτιστεί με την ιστορία (ή πτυχές αυτής) του Εριμπόν και έχουν προβεί σε συμπεράσματα για τις κυβερνήσεις τους σε δεκάδες χώρες (από Αργεντινή, έως Ευρώπη και Κορέα).

Στην Ελλάδα, το βιβλίο αυτό άργησε να γίνει γνωστό, ακόμα και στους κύκλους της διανόησης. Ωστόσο εκδόθηκε (πάλι καλά), έστω και με καθυστέρηση και κυκλοφόρησε πριν από λίγες μόλις εβδομάδες από τις εκδόσεις «Νήσος». Ο Εριμπόν βρέθηκε στην Αθήνα, έχει πολλούς Ελληνες φίλους και έρχεται συχνά και δέχθηκε να τον συναντήσουμε από κοντά, μέσα στον εγκλεισμό. Εν τω μεταξύ, τα γεγονότα έντονης αστυνομικής βίας στη Γαλλία ήταν σε έξαρση, λίγες μέρες πριν ζήσουμε παρόμοιες στιγμές αυταρχισμού και στην Αθήνα, αν και διαφορετική αφορμή.

•

Θα χρειαστεί να κάνω μεγάλο πρόλογο για να μιλήσω για σας και το βιβλίο σας. Ωστόσο, όταν το διαβάζεις, σαν όλα να μπαίνουν κατευθείαν στη θέση τους. Παρόλο που μιλάτε για τη Γαλλία, ενώ είμαστε στην Αθήνα.

Βρίσκομαι στην Αθήνα, μία αγαπημένη πόλη, και αντιλαμβάνομαι ότι τελικά ίδιες αναφορές υπάρχουν παντού. Αστυνομοκρατία και εδώ και στη Γαλλία. Εκεί έχουμε κοινωνικές κινητοποιήσεις για τον νόμο «καθολικής ασφάλειας», που ουσιαστικά νομιμοποιεί την αστυνομική βια και δεν επιτρέπει τη φωτογραφική καταγραφή της ούτε από δημοσιογράφους ούτε από απλούς πολίτες. Πριν είχαμε τα Κίτρινα Γιλέκα. Διεκδικήσεις γίνονται και εδώ και εκεί, με κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν την πανδημία ως πρόσχημα για την αύξηση της κοινωνικής αδικίας και την αποθεμελίωση της δημοκρατίας.

Το βιβλίο «Επιστροφή στη Ρενς» δεν είναι για μένα. Το «εγώ» στο βιβλίο είναι απλά το σημείο εκκίνησης (και μάλιστα πολύ δύσκολο για μένα προσωπικά). Ποιος ήμουν, ποιος είμαι, γιατί είμαι αυτό το είμαι. Και εκεί μπαίνουν ζητήματα σεξουαλικής ταυτότητας, κοινωνικού προσανατολισμού, πολιτικής ανάλυσης, κοινωνιολογικής έρευνας. Μέσα σε αυτά μπαίνουν και ζητήματα της σύγχρονης προβληματικής, όπως η «ατομική ευθύνη» και οι μηχανισμοί κυριαρχίας. Ξεχνάμε πως ατομική ευθύνη είναι ο αγώνας. Που γίνεται συλλογική μέσα από τα κοινωνικά αιτήματα και κινητοποιήσεις. Αυτό απαιτεί και η πανδημία και όλη μας η ζωή, μέσα ή εκτός αυτής. Προσέχω στην πανδημία δε σημαίνει κάθομαι, υπ-ακούω παθητικά και δεν αντιδρώ. Αυτό θέλουν οι κυβερνήσεις και χρησιμοποιούν κάθε μηχανισμό ελέγχου για να το καταφέρουν.

•

Ενα μεγάλο κομμάτι του προβληματισμού σας και στο βιβλίο αφορά τη μετατόπιση της εργατικής τάξης στην ακροδεξιά. Καταρχάς, υπάρχουν ακόμη κοινωνικές τάξεις; Ρωτώ γιατί ο όρος εκλείπει από τον σύγχρονο πολιτικό λόγο εκατέρωθεν.

Φυσικά και υπάρχουν. Καταρχάς έγινε ξεκάθαρο με την πανδημία. Αλλιώς την περνάω εγώ, για παράδειγμα, που είμαι στο ζεστό μου σπίτι, γράφω και διαβάζω και αλλιώς ο εργάτης που θα σηκωθεί κάθε πρωί, θα πάρει τη συγκοινωνία, βάζοντας την υγεία του σε κίνδυνο, θα πάει στη δουλειά του ώστε να βρω εγώ μάσκα ν’ αγοράσω και ψωμί κ.λπ. Από την άλλη, καμία υπάλληλος σουπερμάρκετ στη Γαλλία δεν δύναται να έχει δικό της σπίτι στο Παρίσι. Ούτε εγώ δύναμαι, κι ας είμαι καθηγητής Πανεπιστημίου. Γιατί προέρχομαι από εργατική τάξη και δεν είχα τα οικονομικά εφόδια από τους γονείς μου, ούτε κληροδοτήματα. Ναι μεν τα χαρακτηριστικά της εργατικής τάξης έχουν αναδιαμορφωθεί (λόγω παγκοσμιοποίησης, ευέλικτης εργασίας κ.λπ.), αλλά μένει ένας σταθερός πυρήνας. Δυστυχώς, τουλάχιστον στη Γαλλία, ούτε καν τα μέλη των πάλαι ποτέ κυρίαρχων λαϊκών κομμάτων έχουν κάποια επαφή με την κοινωνία: Πάρε τα μέλη του Σοσιαλιστικού κόμματος. Μόνο με την εργατική τάξη δεν έχουν σχέση! Νομίζω κάτι αντίστοιχο συνέβη και με το ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα.

Τάξεις υπάρχουν, ωστόσο οι φτωχότερες πάνε όλο και περισσότερο ακροδεξιά. Η οικογένειά μου ψήφισε το Κ.Κ. Γαλλίας για δεκαετίες. Και ξαφνικά, ψηφίζει Λεπέν! Και εννοώ όλη μου η οικογένεια. Μόλις το κατάλαβα (μάλιστα σαν τους ρώτησα, μου απάντησαν με μεγάλη φυσικότητα) έμεινα έκπληκτος! Τι συνέβη σε αυτούς αναρωτήθηκα. Τι συνέβη στη χώρα μου, τι συνέβη στους πολίτες; Πού είναι το Γαλλικό Κ.Κ., που δεν το ανέφεραν καν με όλο το όνομά του (Γαλλικό Κ.Κ.) αλλά ως «Το Κόμμα»; Τι απέγινε η Αριστερά; Πού είναι τα συνδικάτα και η απίστευτη δύναμη που είχαν; Πώς γίνεται από ψηφοφόρος του Κ.Κ. Γαλλίας να φτάνεις να ψηφίζεις νεοφασιστικά μορφώματα;

•

Ο Τραμπ κέρδισε τις προηγούμενες εκλογές λέγοντας στον λαό πως «δεν είσαι άνεργος εργάτης, είσαι λευκός Αμερικανός».

Κάτι παρόμοιο συνέβη και στην Ευρώπη. Ξαναπαίρνω ως παράδειγμα την οικογένειά μου: η κουλτούρα, η πολιτική τοποθέτηση στην καθημερινότητά μας ήταν αριστερή για χρόνια. Και ξαφνικά, Λεπέν! Τότε ξεκίνησα να σκέφτομαι ποια είναι η ευθύνη της Αριστεράς. Μήπως τελικά εγκατέλειψε αυτούς τους ανθρώπους της; Ή μήπως σταμάτησε η εργατική τάξη να νιώθει καταπιεσμένη;

Οι γονείς μου δεν έλεγαν πως «είμαστε αριστεροί» αλλά προσδιορίζονταν μέσω της Αριστεράς. Πλέον είναι απογοητευμένοι. Απογοητευμένοι από τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα που υιοθέτησε η Αριστερά, σχεδόν αηδιασμένοι από πολιτικούς όπως οι σύγχρονοι Γάλλοι Σοσιαλιστές και ταυτόχρονα με τεράστια ανάγκη να υπάρξουν στο πολιτικό επίπεδο ως...;

Και εδώ μπαίνει η Ακροδεξιά. Από την άλλη, ακόμη και οι Σοσιαλιστές (και όχι μόνο στη Γαλλία) λένε στον εργάτη πως δεν φταίει η καταπίεση που αισθάνεσαι έτσι, αλλά εσύ φταις. Ατομική είναι η ευθύνη σου που καταπιέζεσαι. Ταυτόχρονα, η ιδέα του κινήματος, της κολεκτίβας απομακρύνθηκε από το ιδεολογικό πλαίσιο της Αριστεράς. Και έτσι η ίδια η εργατική τάξη απεκδύθηκε την ίδια της την ταυτότητα ως τάξη σε σχέση με την οικονομία και έγινε τάξη σε σχέση με τη φυλή: δεν είμαστε φτωχοί, καταπιεσμένοι εργάτες. Είμαστε περήφανοι Γάλλοι. Το «εμείς οι εργάτες» και «εσείς οι καπιταλιστές, εργοδότες, ολιγάρχες» μετετράπη σε «εμείς οι Γάλλοι» και «εσείς οι ξένοι».

•

Εγκατέλειψε η Αριστερά τούς ανθρώπους της ή δεν μπόρεσε να βρει νέα εργαλεία ώστε να τους επαναπροσεγγίσει;

Πιστεύω τους εγκατέλειψε. Ηταν οι πολιτικές Τόνι Μπλερ στην Αγγλία, ο Γκέρχαρντ Σρέντερ στη Γερμανία, σήμερα ο Μακρόν στη Γαλλία. Ακόμη και στην Ελλάδα ο Τσίπρας πήρε ή αναγκάστηκε να πάρει δύσκολες και σκληρές αποφάσεις. Ολοι οι παραπάνω έκαναν ουσιαστικά δεξιά πολιτική και οι περισσότεροι ήθελαν να το κάνουν. Αν ωστόσο εγκαταλείψουμε ακόμα και την ιδέα της εργατικής τάξης (πόσο μάλλον τους ίδιους τους ανθρώπους της), τότε δεν έχει μείνει τίποτα αριστερό σε αυτό που λέμε Αριστερά.

•

Τι είναι Αριστερά σήμερα λοιπόν;

Σήμερα η Αριστερά εκτός από την επιστροφή της στα κινήματα πρέπει να προσεγγίσει, αφού όμως πρώτα αναγνωρίσει, και όσους δεν νιώθουν ότι ανήκουν σε κάποια συγκεκριμένα τάξη. Και ταυτόχρονα να δημιουργήσει συνθήκες και χώρους κινηματικοποίησης: Στη γενιά των γονιών μου, τα εργοστάσια όπου δούλευαν ήταν οι χώροι όπου ζωντάνευαν οι πολιτικές διεργασίες.

Γάλλοι εργάτες σε απεργία (1968)

Τώρα ή δεν υπάρχουν εργοστάσια ή δεν υπάρχουν εργάτες. Χρειαζόμαστε την ιδέα μιας Αριστεράς που θα επιστρέψει και πάλι στα κοινωνικά κινήματα, όλων των ειδών: τα εργατικά, τα φεμινιστικά, της γκέι κοινότητας, της νεολαίας, τα περιβαλλοντικά, όσα στηρίζουν τους μετανάστες, τα αντιφασιστικά. Και είναι πολλά και σημαντικά. Η Αριστερά πρέπει να σταθεί δίπλα τους και να βασιστεί πάνω τους.

•

Και ο ρόλος της διανόησης;

Οι διανοούμενοι, όσοι ανήκουν στην Αριστερά (και δεν είναι λίγοι) είναι καιρός να θέσουν το πλαίσιο, όχι δράσης αλλά ιδεολογικοποίησης αυτών των κινημάτων. Να αναδείξουν και σε θεωρητικό επίπεδο το ότι να αγωνίζεσαι για την ισότητα είναι Αριστερά, να αγωνίζεσαι για τους μετανάστες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το περιβάλλον, όλα αυτά είναι Αριστερά. Να αναδείξουν κάτι για το οποίο μιλάω αρκετά και στο βιβλίο μου και είναι οι μηχανισμοί κυριαρχίας που είναι το κοινό χαρακτηριστικό σε όλα τα παραπάνω κινήματα, καθώς είναι ο κοινός τους αντίπαλος.

•

Στο βιβλίο μιλάτε για το κόστος που είχε και μέσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα και από αριστερούς το να ξέρουν ότι είστε γκέι. Πώς μπορεί να γίνει η διαχείριση αυτού του κόστους;

Μεγάλωσα σε ένα ομοφοβικό περιβάλλον. Ως έφηβος έκρυβα την γκέι μου ταυτότητα. Παίρνει χρόνο το να αντέξεις να δείξεις προς τα έξω ποιος είσαι. Αυτό φαίνεται και στο βιβλίο: πως όλη μου τη ζωή προσπαθούσα να σταθώ ως γκέι στην κοινωνία, στην πανεπιστημιακή κοινότητα, στον κύκλο της διανόησης της Γαλλίας και ξαφνικά κατάλαβα πως είχα αποκρύψει πλήρως και εντέχνως τη λαϊκή, ταξική μου καταγωγή, που δεν ήταν άλλη από την εργατική. Και τα δύο (ομοφυλοφιλία και λαϊκή καταγωγή) είναι εκτός οπτικού πεδίου της μπουρζουαζίας της διανόησης, τουλάχιστον στη Γαλλία και σήμερα. Εχω δεκάδες προσωπικά παραδείγματα: θα υποτιμήσουν το έργο σου, δεν θα το αναγνωρίσουν ως επιστημονικό.

Στα μάτια τους δηλαδή δεν είσαι ερευνητής, συνάδελφος καθηγητής αλλά ένας «χαριτωμένος» (στην καλύτερη των περιπτώσεων), ανεκτός γκέι. Και μάλιστα ούτε καν γκέι. Γι’ αυτούς είσαι «αδερφή». Για το βιβλίο μου για παράδειγμα: το δέχτηκαν με μεγάλη δυσκολία, ακριβώς γιατί αν δεν γράφεις με τον τρόπο που θέλουν αυτοί να γράφεις, απλά δεν το δέχονται. Μάλιστα δεν είναι λίγοι οι ομοφοβικοι, σεξιστές ή μισογύνηδες πανεπιστημιακοί που αυτοπροσδιορίζονται ως «αριστεροί». Που υποστηρίζουν μεν τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, αλλά δεν τους αρέσουν οι γκέι. Είναι αυτό που

ονομάτισε ο Μπουρντιέ ως «αρσενική κυριαρχία». Και αφορά όλη την κοινωνία. Ακόμη έως σήμερα στο Παρίσι φοβάμαι να περπατήσω βράδυ χέρι χέρι με τον σύντροφό μου.

•

Κάτι τελευταίο: τι είναι αυτή η περιβόητη «κανονικότητα» που ακούμε συνεχώς;

Δεν μ’ αρέσει ούτε η λέξη, ούτε το πώς και το γιατί χρησιμοποιείται. Οταν ακούω «επιστροφή στην κανονικότητα» είναι σαν να ακούω «ας επιστρέψουμε στο παρελθόν όπου οι φτωχοί ήταν φτωχοί και οι πλούσιοι πλούσιοι». Οι γονείς μου δούλευαν όλη τους τη ζωή για ψίχουλα και ζούσαν σε μια υπέροχη κανονικότητα! Οχι. Δεν τη θέλω την κανονικότητά τους. Αν θέλουν, ας μας πουν τι ακριβώς σημαίνει αυτό.

Σημαίνει ξύλο από την αστυνομία; Ελάχιστοι μισθοί; Πενιχρές συντάξεις; Ιδιωτικοποίηση των πάντων; Ο ρόλος του πολίτη είναι και στους δρόμους. Στα κινήματα. Να αγωνίζεται. Επίσης έχει τη δύναμη της ψήφου (προσωπικά ψήφισα και στηρίζω τον Μελανσόν). Επιλέγει. Δεν δρα παθητικά. Είναι ενεργός, ενήμερος, άρα ζωντανός.